ماه رمضان، بهار دعا برای امام زمان (عج)

در این ماه عزیز، راز و نیاز با خداوند بیشتر شده، دعاها رونق خاصی می‌یابند در هیچ یک از ماه‌های سال، این همه سفارش به دعا کردن نشده است.

در ادعیۀ این ماه به طور ویژه به امام زمان رحمه الله عنایت شده است و در چندین مورد، یاد، نام و دعای برای حضرت مهدی رحمه الله به چشم می‌خورد؛ آنچه در این ادعیه، نمایان است، آرزوها و خواسته‌هایی است که تا به حال، جامعۀ بشری به خود ندیده، فقط در عصر ظهور به آنها خواهد رسید؛ بنابراین خواندن این دعاها و درخواست محتوای آن به گونه‌ای طلب نزدیک‌تر شدن زمان ظهور است؛ به زبان دیگر، خلاصۀ این دعاها، این است:

«اللَّهُمَّ عَجِّلْ لِوَلِیک الْفَرَج».

در این نوشته، ابتدا نگاهی کوتاه به بعضی از این دعاها داشته، سپس برخی از فرازهای ادعیه را با ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی رحمه الله و نشانه‌های عصر سبز ظهور مقایسه می‌کنیم.

اهم این دعاها عبارتند از:

- دعای افتتاح
یکی از ادعیة وارد شده در تمامی شب‌های این ماه مبارک، دعای شریف افتتاح است، مرحوم علامة مجلسی رحمه الله این دعا را در جلد بیست و چهارم بحارالانوار آورده، آن را منسوب به امام زمان علیه السلام دانسته است.

بخش آخر این دعا، مربوط به حضرت حجت علیه السلام است که با عبارت

«اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی وَلِی أَمْرِک الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ»

شروع می‌شود؛ این فقرات را در سه قسمت بررسی می‌نماییم:

قسمت اول: بیشتر عبارت‌های این بخش، دعا برای حضرت حجت علیه السلام می‌باشد که با عبارت

«اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی وَلِی أَمْرِک الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَر»

شروع می‌شود.

قسمت دوم: این قسمت از دعا توصیفی از عصر ظهور (و اشتیاق دعا کننده برای درک آن) است که در قالب دعا، بیان شده است و با این جمله، آغاز می‌شود:

«اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیک فِی دَوْلَة کریمة».

قسمت سوم: بیان خلاصه‌ای از مشکلات عصر غیبت و استغاثه برای ظهور است.

- دعای معروف «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَی أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ»
یکی دیگر از اعمال مشترکة این ماه، دعایی است که بعد از نمازها خوانده می‌شود؛ این دعا از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رسیده است، دعایی که بیش از هزار سال، بهترین بندگان خدا در بهترین ماه‌ها، یعنی ماه رمضان؛ در بهترین اوقات اجابت دعاها، یعنی بعد از نمازها و در بهترین حالات، یعنی در حالت روزه می‌خوانند؛ ولی این دعا تا به حال، اجابت نشده است.

این دعا، تبیین جامعه‌ای ایده‌آل است که همیشه بشر به دنبال آن بوده است و با وجود گذر زمانی طولانی، خود چنین موقعیتی را درک نکرده است؛ چنین جامعه‌ای، آرزوی همۀ پیامبران و رسولان، انسان‌های صالح و اولیا ءالله بوده است؛ پیامبران و ائمه علیهم السلام برای تحقق آن تلاش کردند و جان خود را فدا نموند، ولی به علل مختلفی محقق نشد؛ ما (شیعیان) معتقدیم، این دعا به طور کامل، فقط یک مصداق اجابت دارد و فقط جامعۀ دربردارندۀ این ویژگی‌ها، جامعۀ مهدوی خواهد بود.

تطبیق فرازهای ادعیه با دستاوردها و ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی رحمه الله
در این قسمت به بررسی برخی از خواسته‌های مطرح شده، در این ادعیه همچنین به بررسی روایاتی دربارۀ اجابت آن خواسته‌ها در حکومت حضرت مهدی رحمه الله می‌پردازیم؛

عدالت فراگیر و از بین رفتن ظلم
یکی از خواسته‌ها و ویژگی‌های مشترک در ادعیه و حکومت حضرت مهدی رحمه الله عدالت فراگیر و ریشه کن شدن هر گونه ظلم و ستم است؛ در دعای افتتاح از امام زمان رحمه الله به جای «عادل» تعبیر به «عدل» شده است:

«اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی وَلِی أَمْرِک الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَرِ»

این تعبیر، نهایت عدالت محوری و دادگستری حضرت را می‌رساند همچنین خواسته‌هایی مثل بی‌نیازی فقرا، سیری گرسنگان، پوشش برهنگان و.. . فقط در سایۀ اهتزاز پرچم چنین عدالتی، محقق خواهد شد.

حضرت، حکومت را به گونه‌ای سازماندهی می‌کند و مردم را به گونه‌ای تربیت می‌نماید که دیگر، واژۀ ستم از ذهن‌ها رخت بر می‌بندد و به تعبیر روایات، دیگر کسی به دیگری ستم نمی‌کند حتی حیوانات نیز دست از تجاوز بر می‌دارند و گوسفند، همنشین گرگ می‌شود.

ام سلمه می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

«مهدی رحمه الله چنان عدالتی در جامعه برپا می‌کند که زندگان، آرزو می‌کنند، کاش مردگانشان زنده بودند و از آن عدالت، بهره‌مند می‌شدند».

نیز امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

«به خدا سوگند! به طور حتم، عدالت مهدی رحمه الله درون خانه‌ها و اتاق‌هایشان نفوذ می‌کند، چنان که سرما و گرما در آن وارد می‌شود».

نصرت و عزت الهی (رضایت همگانی از حکومت)
در دعای افتتاح چنین آمده است:

« أَیدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ـ اللَّهُمَّ أَعِزَّهُ ـ وَ انْصُرْهُ ـ وَ انْصُرْهُ نَصْراً عَزِیزاً ـ وَ اجْعَلْ لَهُ مِنْ لَدُنْک سُلْطَاناً نَصِیراً».

در این عبارت‌ها یاری و عنایت ویژۀ الهی برای امام زمان علیه السلام و حکومت جهانی ایشان، خواسته شده است؛ هرگاه خداوند بخواهد به کسی نصرت و عزت ببخشد، چنان می‌کند که بر دل‌ها حکومت کند و دوست و دشمن، پذیرای او باشند.

حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند:

«.. . خداوند، حضرت مهدی علیه السلام را با فرشتگان، جن و شیعیان مخلص یاری می‌کند».

رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید:

«شما را به مهدی، بشارت می‌دهم.. . که ساکنان آسمان و زمین از خلافت و فرمانروایی او خشنودند».

گشایش برای مردگان
یکی دیگر از دعاها، درخواست نشاط و سرور برای مردگان بود:

«اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَی أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ».

حکومت حضرت مهدی علیه السلام چنان تأثیری در هستی می‌گذارد که حتی مردگان نیز از آن بهره‌مند می‌شوند.

حضرت علی علیه السلام در این باره می‌فرماید:

«مردی از فرزندانم ظهور می‌کند که در نتیجه ظهور و حکومتش، هیج مرده‌ای در گور نمی‌ماند، مگر این که گشایش و برکاتی در گور برایش پدید می‌آید و آنان به دیدار یکدیگر می‌روند و قیام قائم را به یکدیگر مژده می‌دهند».

برطرف شدن غم‌ها
در دعای هر روزۀ ماه رمضان آمده است:

«اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کلِّ مَکرُوبٍ».

امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:

«.. . او (حضرت مهدی رحمه الله ) بر طرف کننده غم‌های شیعیان بعد از سختی است.. . ».

آزادی اسیران
در ادعیة ماه مبارک رمضان می‌خوانیم:

«اللَّهُمَّ فُک کلَّ أَسِیرٍ ـ وَ فُک بِهِ أَسْرَنَا».

رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید:

«.. . در آن عصر، مهدی علیه السلام ظهور می‌کند و او از فرزند این شخص (علی بن ابی طالب علیه السلام ) است؛ خداوند به دست او، دروغ را نابود می‌کند و روزگار سخت را از بین می‌برد و ریسمان بردگی و بندگی را از گردن‌هایتان برمی‌دارد».

امیرمؤمنان علیه السلام می‌فرماید:

«آن گاه که امام زمان علیه السلام ظهور کند، هیچ بردۀ مسلمانی باقی نمی‌ماند، مگر آن که حضرت، او را خریده، در راه خدا آزاد می‌کند و هیچ بدهکاری نمی‌ماند، مگر آن که حضرت، بدهی او را می‌پردازد».

اصلاح مفاسد
روزه‌دار این ماه، فقط به فکر خویش نیست و آرزوی اصلاح همۀ مفاسد جامعۀ مسلمین را دارد و دعا می‌کند:

«اللَّهُمَّ أَصْلِحْ کلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِینَ».

دربارۀ اصلاح فساد اخلاقی و انحراف، پیشوای دوم شیعیان می‌فرماید:

«خداوند در آخرالزمان، مردی را برمی‌انگیزد که کسی از منحرفان و فاسدان نمی‌ماند، مگر این که اصلاح می‌گردد».

برطرف شدن صفات ناپسند و رشد کمالات درونی
ریشة بیشتر مشکلات بشر از ابتدای خلقت تا به حال، رذایل اخلاقی و بیماری‌های باطنی انسان‌ها بوده است، منشأ تمامی جنگ‌ها و خونریزی‌ها، اختلاف‌ها و تضادها، تفرقه و جدایی‌ها و در یک کلام، ام المفاسد بشر، همین بیماری‌های روحی است؛ یکی از خواسته‌های روزه‌دار ماه رمضان، برطرف شدن این ناپاکی‌هاست؛ بنابراین این گونه می‌گوید:

«وَ أَذْهِبْ بِهِ غَیظَ قُلُوبِنَا ـ اشْفِ بِهِ صُدُورَنَا ـ اللَّهُمَّ غَیرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِک».

حضرت علی علیه السلام می‌فرماید:

«هنگامی که قائم ما قیام کند...، کینه‌های بندگان نسبت به یکدیگر از دل‌هایشان پاک می‌شود».

امام باقر علیه السلام می‌فرماید:

«هنگامی که حضرت قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان خدا می‌گذارد و خردهایشان را جمع کرده، (تمرکز می‌بخشد و رشد می‌دهد) اخلاقشان را کامل می‌کند».

ترویج روحیۀ عزت و بی‌نیازی
بشر به بی‌نیازی، بیشتر از ثروت نیاز دارد؛ روح انسان، سیری‌ناپذیر است و هرگز از جمع آوری ثروت اشباع نمی‌شود؛ بنابراین مؤمن باید، پیش از جمع آوری مال به تقویت روحیۀ بی‌نیازی خود و پیش از دعا برای کسب ثروت به دعا برای رسیدن به بی‌نیازی بپردازد و چشم آز و طمع خود را کور کند؛ در این ماه از خدا، این گونه می‌خواهیم:

«وَ أَغْنِ بِهِ عَائِلَنَا ـ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاک».

رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید:

«زمانی که حضرت مهدی رحمه الله قیام کند، خداوند، بی‌نیازی را در دل بندگانش می‌نهد به گونه‌ای که حضرت، اعلام می‌کند هر کس به ثروت نیاز دارد بیاید، ولی برای آن، کسی پیشقدم نمی‌شود».

همچنین آن حضرت می‌فرماید:

«شما را به مهدی رحمه الله بشارت می‌دهم که به سوی مردم برانگیخته می‌گردد؛ در حالی که زلزله‌ها و اختلاف بر مردم چیره شده است، آنگاه زمین را پر از عدل و داد می‌کند، چنان که پر از ستم و جور شده است و ساکنان زمین و آسمان از او خشنود می‌گردند؛ خداوند، دل‌های امت محمد صلی الله علیه و آله را سرشار از بی‌نیازی می‌کند؛ به گونه‌ای که منادی ندا می‌دهد؛ هر کس به مالی نیاز دارد؛ بیاید (تا نیازش رفع شود)؛ ولی جز یک نفر، کسی نمی‌آید، آنگاه حضرت مهدی رحمه الله به او می‌فرماید:

«نزد خزینه‌دار برو و بگو مهدی، دستور داده است به من ثروت بدهی».

خزانه‌دار می‌گوید: با دو دست پول‌ها را جمع کن. او نیز پول‌ها را در دامن خود می‌ریزد؛ ولی هنوز از آنجا بیرون نرفته است که از رفتار خویش پشیمان می‌گردد و با خود می‌گوید چه شد که من، طمع‌کارترین امت پیامبر صلی الله علیه و آله شدم! آیا کسی که سبب بی‌نیازی آنان گشت از بی‌نیاز کردن من، ناتوان است! آنگاه باز می‌گردد تا اموال را بازگرداند؛ اما خزانه‌دار نمی‌پذیرد و می‌گوید: چیزی را که بخشیدیم؛ پس نمی‌گیریم»!

ریشه‌کن شدن فقر از جامعه
فقر و نداری از مشکلات دیرینۀ بشر و باعث بسیاری از انحرافات اخلاقی است؛ بنابراین در دعاهای بسیاری، رفع فقر از خداوند بی‌نیاز متعال، طلب شده است؛ در دعاهای ماه رمضان نیز این مهم فراموش نشده، آمده است:

«اللَّهُمَّ أَغْنِ کلَّ فَقِیرٍ ـ اللَّهُمَّ اقْضِ دَینَ کلِّ مَدِینٍ ـ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَا ک ـ اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّینَ ـ وَ أَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ ـ وَ اقْضِ بِهِ عَنْ مُغْرَمِنَا ـ وَ اجْبُرْ بِهِ فَقْرَنَا».

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید:

«هنگامی که حضرت مهدی علیه السلام ظهور کند.. . اموال و زکات‌ها را در کوچه‌ها می‌برند ولی کسی پیدا نمی‌شود که حاضر به گرفتن آن‌ها باشد».

امام باقر علیه السلام می‌فرمایند:

«... سپس حضرت به کوفه روی می‌آورند... و هیچ بدهکاری نمی‌ماند، مگر این که قرض او را می‌پردازند...».

امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

«هنگامی که قائم ما قیام کند.. . زمین، گنج‌های خود را بیرون ریخته، آشکار می‌کند؛ به گونه‌ای که مردم با چشم خود، آن را بر روی زمین می‌بینند و دارندگان زکات به دنبال کسی می‌گردند که نیازمند باشد تا زکاتشان را به او بدهند؛ ولی کسی یافت نمی‌شود و مردم - از فضل و بخشش خداوند - از دیگران، بی‌نیاز می‌گردند».

در حکومت امام زمان علیه السلام با بخشش‌های فراوان ایشان و رشد اقتصادی جامعه، نه فقط فقر، ریشه‌کن شده، بلکه مردم در رفاه زندگی خواهند کرد و از لحاظ اقتصادی تأمین خواهند بود و این دعا، اجابت می‌شود که:

«وَ أَعْطِنَا بِهِ فَوْقَ رَغْبَتِنَا».

رشد بهداشت، درمان امراض و از بین رفتن بیماری‌های بی‌علاج
شفای بیماران، خواسته و آرزوی همۀ ماست در تمام اوقات دعا به ویژه در این ماه عزیز، یکی از دعاهای همیشگی مسلمانان، طلب شفای مریضان است:

«اللَّهُمَّ اشْفِ کلَّ مَرِیضٍ».

شکوفایی شگفت‌انگیز دانش به ویژه دانش بهداشت و درمان در عصر حکومت مهدی علیه السلام، بهره‌گیری از آن برای گسترش بهداشت در جامعه، فرونشستن شعله‌های جنگ، پیدایش آرامش روانی، تأمین بهداشت روحی با اصلاح شدن انسان‌ها، همچنین گسترش کشاورزی و دامداری و تأمین تغذیه در حد مطلوب؛ از جمله عواملی است که بهداشت را در روزگار امام عصر علیه السلام به حد بالا و ایده‌آل خود می‌رساند و چنان می‌شود که وضعیت جسمی مردم دگرگون شده، عمر آنان طولانی می‌گردد.

امام حسین علیه السلام دربارۀ حکومت مهدی علیه السلام می‌فرماید:

«هیچ نابینا، زمین‌گیر و دردمندی بر روی زمین نمی‌ماند، مگر آن که خداوند، درد او را برطرف می‌نماید».

امام سجاد علیه السلام در این باره می‌فرماید:

«هنگامی که قائم ما قیام کند، خداوند عزوجل، بیماری و بلا را از شیعیان ما دور می‌کند...».

منبع: نشریه امان - شهریور و مهر ماه 1388 ، شماره 19
پدیدآورنده: هادی حسین‌پور